Массачусетсийн Технологийн Их Сургуулийн (MIT) физикчид электрон ба фононоос бүрдэх эрлийз бөөмсийг нээсэн тухай шинэ судалгааг нийтэлжээ. Тус баг хоёр бөөмийн хоорондох энэ холбоог "цавуу" гэж нэрлээд, энэ нь урьд өмнө олдсон эрлийзээс 10 дахин хүчтэй гэж тайлбарлав.
Олон хүмүүс атомтай хавсарч чаддаг субатомын тоосонцор болох электроныг мэддэг. Атомуудаас үүссэн чичиргээний энергийн үр дүнд бий болсон ба хагас бөөмс гэгддэг фононыг бөөмс ч биш, долгион ч биш болгодог гэж цөөхөн хүн сонссон.
Судлаачдын үзэж байгаагаар энэхүү шинэ эрлийз бөөм нь электрон ба фононоос бүрдэх бөгөөд "тандем таарсан" байж магадгүй юм. Үүний үр дүнд электронд үзүүлэх аливаа нөлөөлөл нь түүнд "наасан" фононыг өөрчлөхөд хүргэдэг. Үүний үр дүнд эдгээр фоны өөрчлөлтүүд нь материалын бүтцэд, ялангуяа соронзон шинж чанарт өөрчлөлт оруулдаг.
Энэ нь яагаад чухал вэ? MIT-ийн багийнхны үзэж байгаагаар эрлийз тоосонцор нь материалын соронзон болон цахилгаан шинж чанарыг өөрчлөх замыг нээж өгдөг. Энэхүү нээлт нь электроникийн ирээдүйд томоохон нөлөө үзүүлж байна: жишээлбэл, зарим материал дахь эрлийз тоосонцорыг "тохируулж" "шинэ төрлийн соронзон хагас дамжуулагч" бий болгох боломжтой гэж судлаачид тайлбарлаж байна.
Сайжруулсан функцүүдээр илүү үр ашигтай, үүнтэй зэрэгцэн жижиг хэмжээтэй гаджетуудыг бий болгоход хүргэдэг тул хэрэглэгчид ийм шинэлэг зүйлээс зөвхөн ашиг хүртэх болно. Судалгааг АНУ-ын Эрчим хүчний яам хэсэгчлэн санхүүжүүлсэн тул ийм нээлт нь цэрэг, сансар огторгуй болон бусад салбарт хэрэг болно гэж үзэх нь үндэслэлтэй юм.
Судалгааны хамтран зохиогчдын нэг Батыр Ильяс тайлбарлахдаа: "Энэ эрлийз бөөмийг ашиглах боломжийн нэг нь бүрэлдэхүүн хэсгүүдийн аль нэгэнд холбогдож, нөгөөг нь шууд бусаар тааруулах боломжтой юм. Тиймээс системийн соронзон байдал зэрэг материалын шинж чанарыг өөрчлөх боломжтой."
Мөн уншина уу:
- Эрдэмтэд дэлхийн хамгийн жижиг антеныг бүтээжээ. ДНХ-тэй
- Технологийн ертөнцөд бид 2021 оныг дүгнэж байна